MUŠKA NEPLODNOST
ŠTA TAČNO ZNAČI MUŠKA NEPLODNOST?
Neplodnost je medicinski izraz za sterilitet. To je slučaj kada redovni seksualni odnosi bez kontracepcije ne dovode do trudnoće u roku od 12 mjeseci.
Postoji opšta razlika između primarne i sekundarne neplodnosti:
Primarna neplodnost:
Muškarac nikad ranije nije učestvovao u začeću djeteta.
Sekundarna neplodnost:
Muškarac jeste učestvovao u začeću jednog ili više djece, sa sadašnjom partnerkom ili drugom ženom. .
Kada se radi ispitivanje uzroka neplodnosti, u mnogim slučajevima se žena pregleda prije svog partnera, iako je u 50% slučajeva uzrok za neplodnost pronađen kod muškarca.
ŠTA UZROKUJE NEPLODNOST?
Muška neplodnost može imati više uzroka. Genetika, stres, promjene u životnim navikama i navike u ishrani vode do značajnog smanjenja proizvodnje i kvaliteta spermatozoida. Želja za potomstvom je neostvariva za oko 15% parova, čak i poslije jedne godine nezaštićenog seksualnog odnosa.
Postoji osnovna razlika između naslijeđenih i stečenih poremećaja. Pored toga, pravi se razlika između bolesti koja se odnosi na hormonsku kontrolu rada testisa (oko 12%), bolesti stvaranja sperme u testisima (oko 30-40%) i bolesti sistema za transport sperme (oko 10-20%).
NEPLODNOST ZBOG
MEDICINSKIH UZROKA
Bolesti testisa | Bolesti testisa i pasemenika poput upala, varikoznih vena ili uvrtanja testisa obično pogađaju mlade muškarce i treba ih shvatiti vrlo ozbiljno, jer mogu narušiti plodnost. |
Poremećaji proizvodnje hormona | Hormoni, tačnije folikulostimulišući hormoni, kontrolišu proizvodnju spermatozoida u testisima. Ukoliko ne postoji dovoljan broj folikulostimulišućih hormona u tijelu, treba razmotriti hormonsko liječenje . |
Proširene vene na testisima (varikokele) | Varikokele su varikozne vene u predjelu testisa i spermatične vrpce. Ovo stanje pogađa otprilike 15% svih muškaraca. Neliječene varikokele su čest uzrok muške neplodnosti, jer zagušenje krvi u skrotumu može povećati temperaturu testisa za 0,5-1C°, što zauzvrat ima štetan uticaj na proizvodnju sperme. Varikokela je uzrok neplodnosti kod oko 25-40% svih neplodnih muškaraca. U studiji posebno dizajniranoj za muškarce pogođene subkliničkim varikokelama, pokazano je da uzimanje PROFERTIL®-a tokom najmanje 3 mjeseca poboljšava sve parametre sperme. |
Antitijela na spermatozoidima | S obzirom da proizvodnja sperme počinje tek u pubertetu, tijelo može identifikovati spermatozoide kao strane predmete i razviti antitela. Ova antitijela mogu umanjiti šansu za začećem. |
Poremećaji sjemenskih kanala | Spermatozoidi sazrijevaju u pasemeniku. Pasemenik (epididymis) je parni organ, zavijen, duguljast, na zadnjoj ivici i gornjem polu testisa. Dug je 4 – 6m, promera 0,3mm, a na repu se nastavlja u sjemenovod. Glava pasemenika je spojena sa testisom. Pasemički kanali (ductus epididymidis) ispunjeni su spermatozoidima. Čak i najmanja upala može dovesti do adhezija. Sa ovim poremećajem transporta sperme, spermatozoidi nisu u mogućnosti da se povežu sa tečnošću sperme, što ostavlja premalo netaknute sperme u ejakulatu, ili je uopšte nema. |
NEPLODNOST ZBOG
NEZDRAVOG NAČINA ŽIVOTA
Ukoliko su medicinski uzroci poremećaja neplodnosti isključeni, trenutna nauka pretpostavlja da uzrok leži prije svega u načinu života i navikama u ishrani.
Višak kilograma | Prekomjerna težina od samo 9 kilograma povećava rizik od neplodnosti za 10%. Naročito, povećanje tjelesne masnoće u predjelu trbuha smanjuje slobodni, biološki aktivni dio testosterona . |
Pušenje | Pušenje utiče na gustinu i pokretljivost spermatozoida, kao i oblik (morfologiju). Može se pretpostaviti direktan uticaj na funkciju testisa i spermatogenezu (sazrijevanje spermatozoida). Metaboliti iz sastojaka cigareta mogu izazvati upalu u muškom genitalnom traktu, što može dovesti do oksidativnog oštećenja sperme. |
Alkohol | Teška hronična zloupotreba alkohola može imati toksične efekte na testise. Ovo se izražava poremećenom spermatogenezom (sazrijevanje spermatozoida). Ovo može pogoršati pokretljivost i oblik. |
Ishrana | Nezdrava ishrana može dovesti do razvoja nedostataka mikronutrijenata i rezultirati ograničenim kvalitetom sperme. Konkretno, vitamini i drugi mikronutrijenti koji se unose kroz hranu služe kao kofaktori enzimskih reakcija i imaju antioksidativno dejstvo. |
NEPLODNOST ZBOG
SPOLJNIH UZROKA
Hrana | Istraživanja pokazuju da voće i povrće više ne sadrži toliko vitamina kao što je to nekada bilo. Kvalitet hrane se pogoršao zbog intezivne upotrebe tla . |
Starost | Kvalitet sperme može početi da se smanjuje sa navršenih 35 godina. Za partnerke koje su mlađe od 30 godina sa partnerom starijim od 40 godina, šansa za začeće je već 25% manja nego sa mlađim partnerom. Uprkos ovoj činjenici, stariji očevi su sve češća pojava u modernom svijetu. Danas je takav trend da se sve veći broj muškaraca opredeljuje za očinstvo tek pošto se ostvari na polju karijere ili nakon određenih životnih prekretnica. Kao rezultat toga, mnogi muškarci svoje očinstvo započinju tek u svojim 40-tim. Međutim, mnogi od njih ne uspjevaju bez komplikacija i intervencija, iz razloga što nauka sada zna koliko starost utiče na kvalitet spermatozoida, kao što je pogoršanje u broju i pokretljivosti sperme. Hromozomske promjene (razbijanje niti DNK) u spermi takođe se češće javljaju sa godinama. Pročitajte više o razbijanju nizova DNK u spermatozoidima i posljedicama. |
Bisfenol A (BPA) | Bifenol A (BPA) je plastifikator i jedna on najčešće korišćenih hemikalija. BPA se nalazi u mnogim potrošačkim proizvodima, bocama za piće i plastičnoj ambalaži za hranu. Na unutrašnjoj prevlaci limenki takođe su tragovi BPA. Upotreba BPA za proizvodnju pudera za bebe je istovremeno ironična i alarmantna. Istraživači iz Mičigena su otkrili da su kineski fabrički radnici na proizvodnoj liniji, koji su bili izloženi BPA, imali seksualnu nemoć, erektilne probleme i probleme sa ejakulacijom. Istraživači su takođe pokazali povezanost između vrijednosti bifenola A u uzorcima urina i koncentracije hormona plodnosti kod radnika. Američki istraživači upoređivali su vrijednost BPA u urinu 218 radnika sa njihovim kvalitetom sperme. Otkriveno je da BPA povećava rizik od lošeg kvaliteta sjemena za dva do četiri puta. To uključuje koncentraciju sperme, vitalnost i pokretljivost potrebnu za oplodnju. |
Lijekovi | Sljedeći lijekovi mogu narušiti seksualni nagon i erektilnu funkciju, a u nekim slučajevima uzrokuju smanjenu ejakulaciju: Antidepresivi: lijekovi koji se koriste za liječenje depresije. Trankilizeri: lijekovi za smirenje. Antihipertenzivi: opšti izraz za lijekove koji snižavaju krvni pritisak. Zajedno sa promenama stila života, čine osnovu antihipertenzivne terapije. Antiepileptici: lijekovi koji se koriste za liječenje epileptičkih bolesti ili poremećaja napada. Kardiološki lijekovi: koriste se za liječenje srčanih bolesti. U medicini, termin „endokrini poremećaj“ odnosi se prije svega na žlijezde. Sve žlijezde u ljudskom tijelu koje proizvode hormone i oslobađaju ih u krv nazivaju se: endokrine žlijezde. Određeni lijekovi mogu ometati edokrine regulacione mehanizme, koji zauzvrat mogu uticati na plodnost: Anabolički steroidi: opšti termin za grupu lijekova koji se koriste za ubrzavanje izgradnje mišićne mase. Antiandrogeni: lijekovi koji inhibiraju djelovanje muških polnih hormona. Neke supstance mogu kočiti proces sazrijevanja spermatozoida (spermatogenezu): Citostatski lijekovi: Lijekovi koji se koriste u liječenju malignih bolesti. Dati lijekovi zbog mehanizma djelovanja dovode i do oštećenja zdravog tkiva i ne mogu ciljano da uništavaju samo maligne ćelije. Ipak, zbog činjenice da maligne ćelije ne posjeduju sve biološke zaštitne mehanizme, normalna tkiva se oporavljaju dok se maligne ćelije trajno uništavaju. Ovaj nedostatak citostatske terapije, odnosno, dejstvo na normalna tkiva, je razlog za pojavu velikog broja neželjenih dejstava ovih lijekova. Antibiotici: supstance koje imaju inhibitorni uticaj na metabolizam mikroorganizama (npr. bakterija), sprječavajući njihovu reprodukciju ili opstanak. Imunosupresivi: lijekovi koji suzbijaju normalno funkcionisanje imunološkog sistema. |
Temperatura | Normalna temperatura testisa je 35°C. Uticaji toplote (npr. rad sa čelikom, dugo sjedenje u slučaju profesionalnih vozača, zavarivački radovi, česti odlasci u saunu itd.) mogu prouzrokovati porast temperature u testisima, što može zauzvrat pogoršati plodnost. |